Opracował: Tomasz Jakubiuk
OCHRONA MAŁOLETNICH PRZED KRZYWDZENIEM
w Ośrodku Szkolenia Kierowców „ALLE JAZDA” w Gdyni
Jednym z najważniejszych celów działania naszego Ośrodka jest chronienie Was
przed różnymi formami przemocy, przeciwdziałanie wszelkiej dyskryminacji oraz budowanie
przez nasz Ośrodek bezpiecznego i przyjaznego Wam środowiska.
Oznacza to, że każdy pracownik Ośrodka ma obowiązek troszczenia się o Wasze dobro
i bezpieczeństwo oraz udzieli Wam pomocy, zgodnie ze swoimi kompetencjami.
Zadania te precyzuje bardzo ważny z punktu widzenia Waszego bezpieczeństwa dokument
– „Standardy ochrony małoletnich”.1.
Został on skonstruowany jako zbiór zasad i procedur postępowania, z których możecie
skorzystać w sytuacjach zagrożenia Waszego bezpieczeństwa lub podejrzenia czy
przypuszczenia, że takie sytuacje Wam zagrażają.
Poniżej prezentujemy informację o tym, w jaki sposób macie postępować w
sytuacjach, gdy:
* gdy ktoś na terenie naszego Ośrodka wyrządza Wam krzywdę, lub
* chcecie fakt doznania różnego rodzaju krzywdy zgłosić pracownikom naszego Ośrodka.
Rodzaj krzywdy
Stosowana wobec Ciebie przemoc fizyczna, słowna lub psychiczna
Ktoś przez DŁUŻSZY CZAS stosuje wobec Ciebie przemoc lub jest agresywny,
nęka Cię w różny sposób, np. stosuje:
Przemoc fizyczną: atak, napastowanie seksualne, nadużywanie swojej przewagi nad Tobą,
fizyczne zaczepki lub dokuczanie, zmuszanie Cię do robienia
nieprzyjemnych rzeczy, rzucanie w Ciebie przedmiotami.
Przemoc słowną: obelgi, bezpośrednie obrażanie, plotki i obraźliwe żarty, groźby. Przemoc
słowna może być także wymierzona w Twoją rodzinę i w przyjaciół po to,
aby jeszcze bardziej Ci dokuczyć.
1Standard – norma, wymóg, kierunki działań szkoły na rzecz ochrony dzieci.
Małoletni – osoba, która nie ukończyła 18 roku życia.
Przemoc psychiczną: poniżanie, wykluczanie/izolacja/milczenie, obraźliwe pisanie na
ścianach (np. w toalecie lub na korytarzu), wulgarne gesty,
śledzenie/szpiegowanie, obraźliwe SMS-y i MMS-y, wiadomości na
forach internetowych; telefony i e-maile (zawierające groźby,
poniżające, wulgarne, zastraszające); niszczenie rzeczy należących do Ciebie.
Ścieżka postępowania
1. Jeśli nie czujesz się bezpiecznie, powiedz o tym pracownikowi Ośrodka. Przedstaw
mu sytuację, a jeśli masz świadków przemocy stosowanej wobec Ciebie, poinformuj go o
tym. Poproś o reakcję, wsparcie i pomoc. Poinformuj także rodziców o tym, co Cię
spotyka.
2. Pracownik, do którego się zgłosiłeś, podejmie działania, mające na celu wyjaśnienie
zaistniałej sytuacji. Działania te może podjąć we współpracy z rodzicami, jeśli wyrażą oni
wolę uczestniczenia w postępowaniu wyjaśniającym.
3. Po wyjaśnieniu okoliczności i ustaleniu rodzaju zachowań przemocowych wobec
Ciebie, wysłuchaniu wyjaśnień ich sprawcy/sprawców przemocy, pracownik Ośrodka
podejmie stosowne działania, poinformuje o tym ich rodziców i (jeśli zajdzie taka
konieczność) policję.
Rodzaj krzywdy
Ktoś celowo zniszczył lub przywłaszczył sobie Twoje rzeczy.
Ktoś (osoba Ci znana lub nieznana) okradł Cię, przywłaszczył sobie rzecz, która
należała do Ciebie. Ktoś celowo zniszczył rzeczy należące do Ciebie.
Ścieżka postępowania
1. Zgłoś zdarzenie kradzieży lub zniszczenia Twoich rzeczy pracownikowi Ośrodka –
przedstaw mu, kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach to się stało. Poinformuj o
ewentualnych świadkach zdarzenia.
2. Powiedz o tym zdarzeniu swoim rodzicom.
3. Pracownicy Ośrodka podejmą działania wyjaśniające. Jeżeli sprawca celowego
zniszczenia lub kradzieży Twojej rzeczy zostanie ustalony lub wskazany, pracownicy
Ośrodka poinformują o tym jego rodziców oraz (jeśli zajdzie taka konieczność) policję.
Rodzaj krzywdy
Przemoc domowa, której doświadczasz.
Przemoc domowa – to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub
zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające
twoje prawa lub dobra osobiste, w szczególności:
a) narażające Cię na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
b) naruszające Twoją godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną –
np. namawianie lub zmuszanie Cię przez dorosłego do uczestniczenia w prawnie
zabronionych czynnościach seksualnych,
c) powodujące szkody na Twoim zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące Twoje
cierpienie,
d) ograniczające lub pozbawiające Cię dostępu do środków finansowych lub możliwości
podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
e) istotnie naruszające Twoją prywatność lub wzbudzające u Ciebie poczucie
zagrożenia, poniżenia lub udręczenia.
W przypadku uzyskania informacji o krzywdzeniu Ciebie lub potwierdzenia się
podejrzeń, że jesteś w domu krzywdzony, pracownicy naszego Ośrodka podejmą
wymagane prawem, chroniące Cię działania.
Ścieżka postępowania
1. Możesz ujawnić pracownikowi Ośrodka, do którego masz zaufanie, że dzieje Ci się
krzywda i poprosić go o pomoc w tej trudnej dla Ciebie sytuacji.
Może wystąpić również przypadek, że pracownik obserwując Cię, podejrzewa, że jesteś
krzywdzony, chociaż mu tego nie zgłosiłeś. W tej sytuacji pracownik przeprowadzi
rozmowę z Tobą oraz Twoimi rodzicami/prawnymi opiekunami, w celu zweryfikowania
podejrzeń.
2. Po uzyskaniu informacji od Ciebie pracownik Ośrodka podejmie interwencję w Twojej
sprawie: zbierze od Ciebie informacje na temat krzywdy, której doświadczyłeś
– ustali jej formy i okoliczności. Rozmowa z Tobą będzie podstawą do oceny stopnia zagrożenia
Twojego bezpieczeństwa.
3. Pracownik Ośrodka wspólnie z Twoimi rodzicami (lub jednym z nich, tym, który Cię nie
krzywdzi) podejmie stosowne, zgodne z zakresem swoich kompetencji działania, mające
na celu Twoją ochronę.
Uwaga!
* Gdyby prowadzone przez Ośrodek działania nie byłyby wystarczające do
zapewnienia Ci pomocy, której potrzebujesz, Ośrodek nawiąże współpracę z
instytucjami pomocowymi.
* W sprawach trudnych lub związanych z popełnieniem przestępstwa,
pracownik Ośrodka powiadomi sąd rodzinny.
* W sytuacjach bezpośrednio zagrażających Twojemu zdrowiu lub życiu,
pracownik Ośrodka powiadomi policję lub prokuraturę rejonową.
Pamiętaj!
Każde zachowanie o charakterze przemocowym, również seksualnym, wobec osoby
małoletniej jest przestępstwem. Ośrodek ma obowiązek zgłosić sprawę wykorzystywania
seksualnego osoby małoletniej na policję.
Rodzaj krzywdy
Jesteś przez kogoś nierówno traktowany, dyskryminowany.
Dyskryminacja to nierówne, gorsze traktowanie kogoś ze względu na jakąś cechę.
Powodem dyskryminacji są najczęściej: płeć, wiek, rasa, niepełnosprawność, orientacja
seksualna, cechy fizyczne, religia, przynależność do grupy etnicznej, narodowej lub
społeczno-kulturowej, przekonania polityczne lub inne przekonania, a także status materialny
i pochodzenie społeczne. Przejawy dyskryminacji są różne – np. ktoś wyśmiewa się, drwi,
szydzi, prześladuje Cię z powodu Twojego wyglądu, zachowania, poglądów, pochodzenia,
statusu materialnego, płci, orientacji seksualnej lub z jakiejkolwiek innej przyczyny.
Ścieżka postępowania
1. Porozmawiaj o tym z pracownikiem Ośrodka, któremu ufasz – opowiedz szczerze o
tym, czego, z jakiego powodu i od kogo doświadczyłeś dyskryminacji. To trudna dla Ciebie
sytuacja, więc nie obawiaj się poprosić pracownika Ośrodka o pomoc i interwencję w tej
sprawie.
2. Poinformuj także swoich rodziców o całej sytuacji, przedstaw im wszystkie
okoliczności zdarzenia.
3. Pracownicy Ośrodka podejmą działania wyjaśniające okoliczności zdarzenia,
zmierzające do określenia jego znaczenia dla Ciebie oraz ustalenia sprawcy/sprawców
Twojej krzywdy.
4. Po ustaleniu okoliczności zdarzenia oraz jego sprawców poinformują o tym ich
rodziców (jeśli zajdzie taka konieczność) szkołę, do której sprawcy uczęszczają.
Rodzaj krzywdy
Doświadczyłeś różnych form przemocy w sieci.
Cyberprzemoc ma miejsce wtedy, gdy doświadczyłeś przemocy w sieci w jakiejkolwiek
formie – nękania, straszenia, szantażowania z użyciem sieci, publikowania lub rozsyłania
ośmieszających, kompromitujących Cię informacji, zdjęć, filmów z użyciem sieci.
Cyberprzemocą jest również podszywanie się kogoś w sieci pod Ciebie wbrew Twojej woli.
Ścieżka postępowania
1. Postaraj się zabezpieczyć dowody przemocy stosowanej wobec Ciebie w sieci.
2. Zgłoś ten fakt pracownikowi Ośrodka oraz swoim rodzicom.
Pracownik Ośrodka wysłucha Cię oraz przeanalizuje dowody, które dostarczysz.
3. Jeśli masz świadków doświadczanej przez Ciebie cyberprzemocy, powiedz o nich
pracownikowi Ośrodka. Identyfikacja sprawcy często jest możliwa dzięki zebranym
materiałom – wynikom rozmów z osobą zgłaszającą cyberprzemoc i analizie zebranych z
sieci dowodów.
4. Pracownik Ośrodka wspólnie z Tobą i Twoimi rodzicami oceni, czy zdarzenie
wyczerpuje znamiona cyberprzemocy, czy jest np. niezbyt udanym żartem.
5. Po dokonaniu analizy dowodów i ustaleniu okoliczności cyberprzemocy pracownik
Ośrodka podejmie działania mające na celu ustalenie sprawcy cyberprzemocy.
Pamiętaj:
* Nie jesteś winien/winna zaistniałej sytuacji i nikt nie ma prawa zachowywać się
wobec Ciebie w ten sposób.
* Pomoc, którą otrzymasz ze strony pracowników Ośrodka nie kończy się w momencie
zakończenia procedur ustalenia sprawcy i przekazania sprawy szkole, do której
sprawca uczęszcza.
* Pracownicy Ośrodka będą w sposób szczególny czuwać nad Twoim
bezpieczeństwem i zwracać uwagę, czy nie są podejmowane wobec Ciebie dalsze
działania przemocowe.
Rodzaj krzywdy
Ktoś wysyła Ci w Internecie
treści szkodliwe, nielegalne i niepożądane.
Są to treści, które mogą wywołać u Ciebie negatywne emocje i które promują czy też
po prostu przedstawiają niebezpieczne albo niezgodne z prawem zachowania.
Są to treści nawołujące do samookaleczeń, samobójstw, zachowań szkodliwych dla
zdrowia, treści dyskryminacyjne, promujące wrogość, nienawiść, treści pornograficzne
dostępne bez żadnego ostrzeżenia, fake newsy – fałszywe wiadomości.
Pamiętaj, że sprawcą jest osoba, która udostępniła szkodliwe treści lub twórca tych treści.
Ścieżka postępowania
1. Zgłoś ten fakt rodzicom oraz pracownikowi Ośrodka któremu ufasz.
2. W miarę swoich możliwości i umiejętności zabezpiecz dowody. Skorzystaj z pomocy
rodziców. Jeśli masz świadków zdarzenia, poinformuj o nich pracownika Ośrodka.
Zabezpieczenie dowodów jest przede wszystkim zadaniem Twoich rodziców lub
opiekunów prawnych. Dowody odgrywają kluczowe znaczenie w identyfikacji
sprawców.
3. Pracownik Ośrodka powiadomi Twoich rodziców o zaistniałym zdarzeniu.
4. We współpracy z nimi, po dokonaniu analizy dowodów, ustali okoliczności uzyskania
przez Ciebie dostępu do szkodliwych treści.
5. Jeżeli wysyłane do Ciebie treści można bezpośrednio powiązać z uczniami określonej
szkoły, pracownik Ośrodka przekażę informację o zdarzeniu tej szkole. Szkoła
podejmie zgodne z jej statutem działania mające na celu ustalenie sprawcy i
zastosowanie wobec niego ustalonych w statucie środków dyscyplinujących.
6. Jeżeli upowszechniane treści naruszały obowiązujące prawo, Ośrodek złoży
zawiadomienie na policję.
Rodzaj krzywdy
Ktoś naruszył Twoją prywatność –
nieodpowiednio lub niezgodnie z prawem wykorzystał w sieci Twoje dane
osobowe lub wizerunek.
Ścieżka postępowania
1. Zgłoś ten fakt rodzicom oraz pracownikowi Ośrodka, któremu ufasz. Przedstaw mu
sytuację (szczegóły sprawy), okoliczności naruszenia Twoich praw.
2. W miarę swoich możliwości i umiejętności lub przy pomocy rodziców zabezpiecz
dowody – materiały świadczące o wystąpieniu nieodpowiedniego lub niedozwolonego
prawem działania – w formie elektronicznej (e-mail, zrzut ekranu, konwersacja w
komunikatorze lub mms/sms).
Zabezpieczenie dowodów jest przede wszystkim zadaniem Twoich rodziców lub
opiekunów prawnych. Dowody odgrywają kluczowe znaczenie w identyfikacji
sprawców.
Uwaga!
Zebrane dowody muszą jasno wskazywać na konkretnego sprawcę oraz na to,
że sprawca świadomie zmierzał do wyrządzenia Ci szkody majątkowej lub osobistej.
3. Jeśli masz świadków zdarzenia, poinformuj o nich pracownika Ośrodka.
STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH w Ośrodku Szkolenia Kierowców Alle Jazda
4. Pracownik Ośrodka powiadomi Twoich rodziców o zaistniałym zdarzeniu.
5. We współpracy z nimi, po dokonaniu analizy dowodów oraz treści Twojego
zgłoszenia ustali okoliczności naruszenia Twojej prywatności.
6. Dokonaj zmian identyfikujących Cię w sieci – powinni być przy tym Twoi rodzice.
7. Jeżeli sprawcę/sprawców naruszenia Twojej prywatności można bezpośrednio
powiązać z uczniami określonej szkoły, pracownik Ośrodka może przekazać
informację
o zdarzeniu tej szkole.
8. Jeżeli faktu naruszenia Twojej prywatności nie można bezpośrednio powiązać
z uczniami jakiejkolwiek szkoły, pracownik Ośrodka w porozumieniu z Twoimi
rodzicami może przekazać dowody policji.
W takiej sytuacji identyfikacji sprawcy dokonuje policja.
Rodzaj krzywdy
Nawiązałeś niebezpieczne kontakty w Internecie.
W przypadkach niebezpiecznych kontaktów inicjowanych w Internecie może dochodzić do
zagrożenia Twojego życia i zdrowia, a także szantażu i przymusu realizacji czynności
seksualnych.
Ścieżka postępowania
Jeśli Twoi rodzice lub opiekunowie prawni zgłoszą w Ośrodku taki problem związany
z Tobą lub zrobisz to Ty sam:
1. Opowiedz o nim dokładnie rodzicom oraz pracownikowi Ośrodka, któremu ufasz.
2. Zbierz dowody dostępne w formie elektronicznej (zapisy rozmów w komunikatorach,
na portalach społecznościowych; zrzuty ekranowe, zdjęcia, wiadomości e-mail).
Zabezpiecz te dowody.
3. Przekaż dowody pracownikowi Ośrodka i rodzicom. Od chwili przekazania Ośrodkowi
przez Ciebie i rodziców dowodów, to ona we współpracy z rodzicami zgłasza sprawę
policji w celu ustalenia sprawcy. I to policja prowadzi dalsze dochodzenie w Twojej
sprawie.
Uwaga!
Nie podejmuj samodzielnych działań w celu dotarcia do sprawcy – to zadanie policji. Nie
próbuj bezpośrednio kontaktować się ze sprawcą.
Materiał pomocniczy
Prawa dziecka + wykaz telefonów
do instytucji pomocowych
Prawa dziecka – co musicie o nich wiedzieć?
W Polsce najważniejszymi aktami prawnymi, gwarantującymi prawa dziecka, są:
Konstytucja RP, Konwencja o prawach dziecka i Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.
Źródłem praw dziecka jest godność człowieka, zwana również człowieczeństwem.
W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zapisana jest ona w art. 30:
„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw
człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest
obowiązkiem władz publicznych”.
Z godności wywodzą się dwie zasady: wolność i równość, które są podstawą wszystkich
praw człowieka. Wolność oznacza to, że człowiek nie jest własnością kogokolwiek, posiada
wolną wolę, może samodzielnie podejmować decyzje i świadomie ponosić za nie
odpowiedzialność (dziecko uczy się tego w trakcie dojrzewania). Równość oznacza, że
każde dziecko ma takie same prawa i ma być tak samo traktowane przez wszystkich bez
jakiejkolwiek dyskryminacji.
Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka – każdy ma prawo żądać od
organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem
i demoralizacją. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy
władz publicznych (Art. 72. Konstytucji RP).
Każdemu dziecku przysługują prawa dziecka tak, jak każdemu dorosłemu prawa
człowieka. Praw tych nikt nie może dziecka pozbawić. Prawa dziecka są więc naturalną
konsekwencją praw człowieka.
Doprecyzowanie praw dziecka wynika z potrzeby dania dzieciom dodatkowej ochrony
przed dorosłymi – dziecko ze swej natury jest słabsze od nich. Taką ochronę dają dzieciom
ich prawa zapisane w Konwencji o Prawach Dziecka, którą przyjęło Zgromadzenie Ogólne
Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. Polska podpisała Konwencję o Prawach
Dziecka 7 czerwca 1991 roku i od tego momentu jej przepisy, zobowiązujące państwo do
przestrzegania praw dziecka, obowiązują także w naszym kraju.
Prawa dziecka istnieją po to, aby Was chronić, aby zapewnić Wam zdrowie i bezpieczeństwo.
Jeśli wszyscy szanowaliby prawa dziecka, każde dziecko byłoby odpowiednio
traktowane. Niestety, nie zawsze tak jest. W każdym kraju są dzieci, których prawa są
łamane. Dzieci bywają krzywdzone, wykorzystywane czy zastraszane.
Konwencja Praw Dziecka zakłada, że należy się Wam szczególna opieka
i ochrona, bo nie zawsze jesteście w stanie należycie zadbać o swoje
bezpieczeństwo.
Gdy znacie swoje prawa, możecie łatwiej obronić się przed przemocą, krzywdzeniem,
dyskryminacją, której doświadczacie ze strony rówieśników i dorosłych. Bo wiecie, że macie
prawo do ochrony swojego zdrowia i bezpieczeństwa oraz że są instytucje, które powinny
Wam pomóc.
Dlatego dzieci na całym świecie, podobnie jak dorośli, mają zapewnione swoje prawa, czyli
obowiązujące reguły postępowania, które mają Was chronić przed wszelką krzywdą.
Zamierzeniem twórców Konwencji Praw Dziecka było kierowanie się zawsze Waszym
dobrem oraz traktowanie wszystkich dzieci jako równych wobec prawa, niezależnie od
pochodzenia, koloru skóry czy wyznania.
Warto, abyście zapamiętali, że:
* Prawa dziecka dotyczą każdego dziecka, czyli osoby poniżej 18. roku życia.
* Nie musicie nic zrobić, aby otrzymać prawa.
* Prawa dziecka macie zawsze i nikt nie może wam ich odebrać.
* Wszystkie prawa dziecka są równie ważne. Nie ma praw mniej lub bardziej ważnych od innych.
* Prawa dziecka dotyczą różnych dziedzin waszego życia, np. macie prawo do:
* znajomości swoich praw oraz powoływania się na nie w różnych
sytuacjach, a także do ich poszanowania przez innych,
* do swobody myśli, sumienia i wyznania,
* do prywatności i tajemnicy korespondencji,
* do nauki i informacji,
* do wypoczynku i czasu wolnego,
* do opieki zdrowotnej,
* do wychowania przez rodziców,
* prawo do ochrony przed wykorzystywaniem, przemocą i poniżaniem,
* prawo do własnej tożsamości, które oznacza, że macie prawo do
imienia, nazwiska i obywatelstwa i znajomości swego pochodzenia,
* prawo do wyrażania własnych poglądów.
* Za ochronę Waszych praw odpowiada państwo.
Ze swoimi prawami macie do czynienia każdego dnia w różnych sytuacjach. Jeśli np. gracie
w piłkę po lekcjach, to realizujecie wasze prawo do zabawy; jeśli idziecie do kina z
koleżankami – realizujecie prawo do spotykania się z innymi i wykorzystywania czasu
wolnego; gdy kładziecie się spać – korzystacie z prawa do odpoczynku; gdy np. złamiecie
nogę – korzystacie z prawa do opieki zdrowotnej.
Prawa kojarzyć się mogą ze swobodą decydowania o wszystkim, co Was dotyczy. Jednak
prawa mają też swoje ograniczenia, które wynikają z faktu, że:
* inni też mają takie same prawa i egzekwując swoje prawa, nie możecie naruszać
praw innych osób,
* poza przyznanymi Wam prawami macie nałożone przez rodziców i szkołę (czyli
państwo) pewne obowiązki, które powinniście wypełniać.
Jak widzicie, Wasze prawa wiążą się więc równocześnie z pewnymi ograniczeniami
i obowiązkami, które zostały na Was nałożone. Wynika z nich na przykład, że:
* nie możecie spać w domu cały dzień i nie pójść do szkoły, bo Wam się nie chce;
* nie możecie chodzić tylko na te lekcje, które lubicie;
* nie macie prawa do robienia zdjęć lub filmików koleżance lub koledze bez ich zgody;.
* nie macie prawa do złośliwego komentowania ubioru lub zachowania kolegi czy
koleżanki.
Podstawę korzystania z danych Wam praw stanowi zatem umiejętność świadomego
z nich korzystania.
Najważniejsze prawa dziecka
OCHRONA PRZED PRZEMOCĄ I WYKORZYSTYWANIEM
* Prawo do ochrony przed wykorzystywaniem, przemocą i poniżaniem
* Macie prawo do życia bez wyzyskiwania i wykorzystywania, nikt nie może Was siłą
zmuszać do zrobienia niczego, a zwłaszcza czegoś złego. Nikt też nie może zmuszać
Was do pracy ponad siły ani wykorzystywać zarobkowo w inny sposób.
* Macie prawo do ochrony przed przemocą fizyczną, psychiczną i zaniedbaniem. Nikt
nie ma prawa Was bić, prześladować i wykorzystywać w celach seksualnych. Macie
prawo do ochrony przed wszystkimi formami wykorzystywania seksualnego. Nikt nie
ma prawa dotykać Was w sposób, którego sobie nie życzycie i nakłaniać lub
zmuszać Was do kontaktów seksualnych.
* Nikt nie ma prawa angażować Was w produkcję narkotyków i handel nimi ani
zmuszać czy namawiać do ich zażywania. Policja, nauczyciele i inne służby mają za
zadanie chronić Was przed dostępem do nich.
Przykłady:
* Nie możecie więc zmuszać koleżanki w jakikolwiek sposób, aby dała wam odpisać
zadanie domowe.
* Nie możecie zmuszać kolegi do wagarów, zapalenia papierosa, wypicia alkoholu
lub zażycia narkotyku.
* Nie możecie nikogo uderzyć ani wyśmiewać się z jego wyglądu czy zachowania.
A czy rodzice mają prawo nałożyć na Was obowiązki domowe, np. zrobienie zakupów, wynoszenie
śmieci, sprzątanie swojego pokoju?
Tak, ponieważ rodzice wychowują Was wg pewnych zasad. Uczą porządku, przydzielają różne
zadania do wykonania. Uczą Was w ten sposób odpowiedzialności. To przejaw troski o Wasze
przyszłe życie.
* Macie prawo do życia bez przemocy i poniżania. Nikt nie może Was bić ani znęcać
się nad Wami w inny sposób. Macie też prawo do szukania wszelkiej pomocy,
zawsze, gdy jesteście krzywdzeni.
Komentarz:
Nikt (kolega, koleżanka lub dorosły) nie ma prawa Was uderzyć, wyzywać lub poniżyć
w jakikolwiek inny sposób. Nikt nie ma też prawa wyśmiewać się z czyjegoś wyglądu czy
zachowania.
Prawo do ochrony przed przemocą oznacza, że bicie i poniżanie, znęcanie się, okrutne
i poniżające traktowanie są niedopuszczalne i karalne.
EDUKACJA I ODPOCZYNEK
* Prawo do nauki i informacji
Macie prawo do nauki i dostępu do informacji, ale także prawo do czasu wolnego –
wypoczynku, zabawy czy korzystania z zajęć rekreacyjnych.
Wasze prawo do nauki polega na tym, że jesteście uprawnieni do korzystania z bezpłatnej
edukacji, bo państwo gwarantuje każdemu z Was bezpłatny dostęp do szkoły. Możecie
również wybrać szkołę prywatną lub społeczną, która jest płatna. Jednocześnie jednak macie
obowiązek chodzenia do szkoły. Prawo do nauki daje Wam możliwość dokonania
określonego wyboru.
Komentarz:
Mowa jest o tym w Konwencji o Prawach Dziecka (art.17) – „Masz prawo do uzyskiwania
informacji z różnorodnych źródeł. Gazety, książki, radio, telewizja, internet i wszelkie inne media
skierowane do dzieci powinny dostarczać Ci takie informacje, które są zrozumiałe i nie wyrządzają
Ci krzywdy.”
Edukacja powinna rozwijać Wasze zdolności i umiejętności. Powinna także uczyć tolerancji
i szacunku dla praw człowieka, rodziców oraz kultury i kraju, z którego pochodzicie. Poprzez
odpowiednią edukację powiniście uczyć się także jak chronić środowisko naturalne.
Macie prawo uczyć się i zdobywać informacje, czytając gazety, książki, oglądając telewizję
i korzystając z Internetu. Jednak nauczyciele i rodzice powinni dbać o Wasze bezpieczeństwo.
Surfowanie po necie bywa naprawdę niebezpieczne.
* Prawo do odpoczynku i wolnego czasu
Chodzi w nim o to, abyście na przykład w szkole mieli przerwy, ferie i wakacje i żeby zajęcia
nie trwały cały dzień.
Przykłady:
* Czy koleżanka która zaprosiła na swoje urodziny tylko część Waszej klasy, naruszyła
takim zachowaniem czyjeś prawo?
Komentarz:
Nie, bo ma ona prawo organizować sobie czas wolny i spotykać się z kim chce.
* Czy nauczyciel, który przedłużył lekcję na czas całej przerwy, naruszył Wasze prawo do
odpoczynku?.
Komentarz:
Tak, przerwa ma Wam zapewnić odpoczynek przed kolejną lekcją.
PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE
Macie prawo do wychowania w rodzinie, a rodzice zawsze powinni kierować się Waszym
dobrem. Nawet, gdy rodzice nie są razem i mieszkają osobno, macie prawo do kontaktu
z każdym z nich, chyba że to byłoby dla Was szkodliwe. Macie też prawo mieszkać ze
swoimi rodzicami, chyba że nie byłoby to dla Was dobre, np. jesteście krzywdzeni.
PRYWATNOŚĆ
* Prawo do prywatności
Nikt nie może w sposób arbitralny i bezprawny ingerować w sferę życia prywatnego,
rodzinnego lub domowego dziecka czy w jego korespondencję. Nikt nie ma prawa poniżać
i ośmieszać dziecka ani wtrącać się do jego osobistych spraw, czytać listów, maili, smsów
czy pamiętników – chyba że w uzasadnionych sytuacjach sąd zadecyduje inaczej.
Macie prawo do tajemnicy korespondencji, prywatności i swobody wypowiedzi. Prawo do
prywatności oznacza, że możecie dysponować własnymi rzeczami, nikomu nie wolno bez
powodów wkraczać w Wasze sprawy osobiste i rodzinne.
Prawa dzieci podlegają pewnym ograniczeniom, ale tylko w sytuacji, gdy chodzi o Wasze
dobro i bezpieczeństwo.
Przykład:
Podczas zabawy, zabieracie telefon swojemu koledze i czytacie jego smsy. Czy uważacie to za
zabawny żart czy naruszenie jego prawa?
Komentarz:
Oczywiście naruszyliście tu prawo Waszego kolegi do prywatności, bo nikt nie ma prawa do
ingerencji w Waszą prywatność, chyba że robi to ze względu na Wasze dobro. Artykuł 16 Konwencji
o Prawach Dziecka wskazuje: Nikt nie ma prawa do ingerencji w Twoją prywatność, chyba że robi
to ze względu na dobro Twoje lub Twoich bliskich.
WYRAŻANIE WŁASNYCH POGLĄDÓW, SWOBODA MYŚLI, SUMIENIA I WYZNANIA
* Prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach
dotyczących dziecka
Prawo do wyrażania własnych poglądów oznacza, że w ważnych, dotyczących Was
sprawach możecie wygłaszać swoje zdanie, opinie, własną wolę.
Komentarz:
Prawo to oznacza też, że nie możecie się z nikogo wyśmiewać, szydzić z jego wyglądu, zachowania,
itp. Jeśli to zrobicie, naruszycie prawo kolegi/koleżanki do ochrony przed poniżaniem
i dyskryminacją.
Artykuł 12 Konwencji o Prawach Dziecka stanowi, że macie prawo wypowiadać swoje
zdanie
w sprawach, które Was dotyczą, a dorośli powinni Was wysłuchać i wziąć je pod uwagę.
Nawet w postępowaniu przed sądem.
* Prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania
Swoboda wyrażania wyznawanej religii lub przekonań może podlegać tylko takim
ograniczeniom, które są przewidziane prawem i są konieczne do ochrony bezpieczeństwa
narodowego i porządku publicznego, zdrowia lub moralności społecznej bądź podstawowych
praw i wolności innych osób.
W realizacji tego prawa ochrona praw dziecka oraz praw rodziców wzajemnie się przenikają.
Oznacza to, że macie przyznane prawo do wolności sumienia i wyznania, jednak możecie
z niego korzystać pod władzą rodzicielską. Oznacza to, że rodzice mogą Was wychowywać
zgodnie ze swoimi przekonaniami w sprawach religii.
Przykład:
Uczniowie niepełnoletni nie mogą sami decydować o udziale w lekcjach religii. Prawo do
decydowania o wychowaniu religijnym dzieci Konstytucja i Kodeks rodzinny i opiekuńczy daje
rodzicom.
Religia i etyka nie są dla ucznia przedmiotami obowiązkowymi, udział w nich jest dobrowolny.
Uczeń może uczestniczyć w zajęciach z religii, z etyki, z obu przedmiotów, może też nie
wybrać żadnego z nich.
OPIEKA , POMOC PAŃSTWA I OCHRONA DZIECKA PRZEZ PAŃSTWO
* Prawo do specjalnej ochrony i pomocy ze strony państwa
Gdy znajdujecie się w sytuacji, gdy zostaliście pozbawieni czasowo lub na stałe swego
środowiska rodzinnego lub gdy ze względu na swoje dobro nie możecie pozostawać w tym
środowisku, państwo musi zapewnić Wam opiekę, m.in.: umieszczenie w rodzinie
zastępczej, adopcję lub – gdy jest to niezbędne – umieszczenie w odpowiedniej instytucji
powołanej do opieki nad dziećmi.
* Prawo do zachowania godności, szczególnie dziecka psychicznie lub fizycznie
niepełnosprawnego
Dziecko niepełnosprawne powinno mieć zapewnioną pełnię normalnego życia w warunkach
gwarantujących mu godność, umożliwiających osiągnięcie niezależności oraz ułatwiających
aktywne uczestnictwo dziecka w życiu społeczeństwa.
Przysługuje Wam zatem prawo do pełnego dostępu do dóbr i usług oraz wszechstronnej
rehabilitacji, prawo do nauki, pomocy psychologiczno-pedagogicznej i innych gwarancji
i zabezpieczeń społecznych.
* Prawo do ochrony zdrowia i opieki medycznej
Oznacza to, że macie prawo do jak najwyższego poziomu zdrowia i udogodnień przy
leczeniu chorób oraz profilaktyki i rehabilitacji zdrowotnej oraz nie możecie zostać
pozbawieni dostępu do tego rodzaju opieki zdrowotnej.
* Prawo do otrzymywania pomocy i wsparcia od państwa, jeśli Ty i Twoja rodzina
jesteście w trudnej sytuacji życiowej i materialnej.
Państwo powinno wspierać rodziny, których nie stać na zapewnienie dzieciom
odpowiedniego poziomu życia.
* Prawo do ochrony przed konfliktem zbrojnym
Jeśli nie ukończyliście 15 lat, nie możecie być rekrutowani do wojska i brać bezpośredniego
udziału w konflikcie zbrojnym.
* Prawo do ochrony w procesie karnym
Jeżeli złamaliście prawo, nie powinniście przebywać w więzieniu z dorosłymi. Macie prawo
utrzymywać kontakt ze swoją rodziną oraz prawo do pomocy prawnej lub innej np.
psychologa. Macie prawo zgłaszać sytuacje, w których jesteście źle traktowani. Jeśli
złamiecie prawo, powinniście uzyskać pomoc prawną i być właściwie traktowani przez
system sprawiedliwości
ZNAJOMOŚĆ SWOICH PRAW I PRAWO POWOŁYWANIA SIĘ NA NIE
Wszystkie dzieci mają takie same prawa.
Nie ma gorszych ani lepszych dzieci – każde dziecko ma takie same prawa jak wszyscy.
Wszystkie dzieci są równe wobec prawa i nikogo nie można dyskryminować bez względu na
to kim jest, gdzie mieszka, czym zajmują się jego rodzice, jakim mówi językiem, jaką
wyznaje religię, jakiej jest płci, czy jest w pełni sprawny, czy też nie, czy jest bogaty, czy
biedny.
Komentarz:
Macie prawo do tego, aby każdy Wasze prawa szanował, ale również Wy musicie szanować prawa
innych. Macie prawo do bycia takimi, jakimi jesteście, nawet gdy różnicie się od innych. Wasze
prawa w żaden sposób nie powinny jednak ograniczać praw innych osób.
Macie prawo znać swoje prawa! Państwo powinno zadbać, aby prawa dziecka zawarte
w Konwencji Praw Dziecka były znane zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. O prawach dziecka
uczycie się np. w szkole. Artykuły 43-54 Konwencji dotyczą tego, jak dorośli i państwo powinni
współpracować, aby Wasze prawa były przestrzegane i chronione.
Gdzie można się poskarżyć, gdy Wasze prawa są łamane?
Jeśli znacie kogoś, kto potrzebuje pomocy lub sami znajdujecie się w trudnej
sytuacji, możecie skontaktować się z policją (numer 112) oraz instytucjami
niosącymi pomoc dzieciom. Oto niektóre z nich:
116111 – Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży;
800121212 – Dziecięcy telefon zaufania, prowadzony przez Rzecznika Praw Dziecka.
Opracowanie: Elżbieta Linowska; Janina Steczkowska
ISBN 978-83-66865-57-0
Kopiowanie na dowolnych nośnikach, rozpowszechnianie całości lub fragmentów
jest zabronione. ODN PROLEGIS Elżbieta Linowska wyraża zgodę na wykorzystanie
materiałów w jednostkach oświatowych, które w sposób legalny weszły w ich posiadanie.
Prawa autorskie: ODN PROLEGIS ELŻBIETA LINOWSKA
STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH w Ośrodku Szkolenia Kierowców Alle Jazda